Poniższe diagramy przedstawiają sytuację zwaną szachem.

Szach występuje wtedy, gdy król znajduje się w zasięgu działania figury przeciwnika (jest zagrożony zabiciem).
Na przykładach czarny król znajduje się w zasięgu działania białego gońca lub wieży. Kolejnym posunięciem powinno być odejście króla na pole nie objęte zasięgiem działania figury przeciwnika.

Wieczny szach ma miejsce, gdy nie można zapobiec sytuacji, kiedy to w każdym kolejnym posunięciu następuje szach (partię uznaje się wtedy za remisową).

Poniższe diagramy przedstawiają sytuację zwaną matem.

Mat występuje wtedy, gdy król nie ma możliwości uniknąć groźby szachu, czyli nie można odejść na pole nie objęte zasięgiem figury przeciwnika oraz nie można króla zasłonić przed szachem własna figurą.

Sytuacja taka oznacza koniec partii.

Zabicie figury
Figurę przeciwnika stojąca na drodze naszej figury możemy zabić(zbić). Polega to na tym, iż zdejmujemy figurę przeciwnika z szachownicy (nie bierze ona udziału w dalszej grze), a w jej miejsce stawiamy naszą.

Nie można zabić króla.
O królu zagrożonym zabiciem mówimy, że jest szachowany.